ရုိဟင္ဂ်ာ(ဘဂၤါလီ) သမိုင္း အစ နွင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ အမည္ခံ အျငင္းပြားမႈ ျပသနာ။

စာေရးသူ ဇြန္လပိုင္းက ေပးပို ့ထားခဲ့တဲ့ စာေစာင္မွာ၊ ဒီ ရိုဟင္ဂ်ာ အမည္ကို ဘယ္သူ ကဘာေၾကာင့္ စတင္သံုးနွုံး ခဲ့တယ္ ဆိုတာ၊ မေဖၚျပနိင္ခဲ့ပါ။ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ ဦးနု လက္ထက္မွာ (ရီုဟင္ဂ်ာ) အသံုးအနွံုး ကို အသံုးျပုခဲ့တာ အမွန္တကယ္ျဖစ္ရပ္ တခုပါ။ အဲ ဒီအခ်ိန္က ေမယုေဒသ လို့ လဲ ေခါ္ျကတဲ့ ယခု ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္းေတာ ေဒသမ်ား မွာ ေနထိုင္သူ မူဆလင္ ဘာသာ ကိုးကြယ္ ျကသူ လူမ်ိုးစု ကို ရီုဟင္ဂ်ာ လို့ ဝန္ျကီးခ်ုပ္ ဦးနုကိုယ္တိုင္ ကလည္းေကာင္း၊ ျမန္မာ စြယ္စုံက်မ္း အပါဝင္ အျခား သတင္းလြာ မ်ား မွာ သံုးစြဲခဲ့ျကတာလည္း အမွန္ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီ (ရီုဟင္ဂ်ာ) အသံုးအနွံုး ကို ၁၉၅၀-၆၀ ပါတ္ဝန္းက်င္ မွာ သံုးစြဲခဲ့ျကေပမဲ့၊ စာေရးသုူအပါအဝင္ ဗိုလ္ခ်ုပ္ေနဝင္း အာဏာသိမ္းျပီး ေနာက္ပိုင္း ျမန္မာ ျပည္မတြင္း ျကီးျပင္းလာျက သူမ်ား လံုးဝ မျကားဖူးျကပါ။ ၁၉၉၁-၉၂ ခု ယခု လက္ရွိ white card ကိုင္ေဆာင္သူမ်ား တဖက္နိင္ငံ ကို ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ တဲ့ အခ်ိန္ က်မွသာ စာေရးသူ အပါအဝင္ အျခား ျပည္တြင္း ျပည္ပ ျမန္မာ အဖြဲ့အစည္းမ်ား အေနနွင့္ စတင္ သိျကားခဲ့ျကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာ လြပ္လပ္ေရး သမိုင္း နွင့္ အေျကာင္း ဆက္နြယ္မွု

ဒီ လို ရုိဟင္ဂ်ာ(ဘဂၤါလီ) တို့ ရဲ့ အမည္ခံ လိုမွု နွင့္ လက္ရွိ ျမန္မာ မွတ္ပံုတင္ မဲ့ ေန မွု အေနအထား ကို ျခံုငံု သံုးသပ္ မိ သူမ်ား အေန နဲ့ ကေတာ့၊ ဒီ ျပသနာစု အရပ္ရပ္ ဟာ ျမန္မာ နိင္ငံ လြပ္လပ္ေရး သမိုင္း ေျကာင္း နွင့္ ဆက္စပ္မွု ရွိ ေနေျကာင္း၊ ရိပ္စား မိနိွင္ပါတယ္။ ရုိဟင္ဂ်ာ(ဘဂၤါလီ) အမည္ စတင္ သံုးစြဲ မွု ကို Jamiatul-Ulema အဖြဲ့မွ ၁၉၄၈ ခုနွစ္ မွာ ဝန္ျကီးခ်ူပ္ ဦးနု ထံ၊ ဦးစြာပထမ တင္ျပ ခဲ့ေျကာင္း ေတြ့ရပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ျမန္မာ စာေစာင္ သတင္း ဂ်ာနယ္ မ်ား ကပါ ယင္း ရုိဟင္ဂ်ာ အသံုးအနွံး ကို လိုက္ပါ သံုးစြဲခဲ့ေျကာင္း ေတြ့ရပါ တယ္။ ဒီအေျကာင္း အေသးစိတ္ ကို ေအာက္ပါစာ တမ္း မွာ အဂၤလိပ္ ဘာသာျဖင့္ ဖတ္ရွု နိင္ပါတယ္။ (http://www.netipr.org/policy/downloads/snapshot-of-community-1960s.pdf)

ေအာင္ဆန္း-အက္တလီ စာခ်ုပ္ နွင့္ ေမယုေဒသ ဘဂၤါလီ မူဆလင္ လူမ်ိုးစု

ဗိုလ္ခ်ုပ္ ေအာင္ဆန္း နွင့္ အဖြဲ့ ျမန္မာနိင္ငံ လြပ္လပ္ေရး ေတာင္း ဆို ၊ စာခ်ုပ္ တရပ္ျပု တဲ့ အခ်ိန္ ၁၉၄၇ ဇနဝါရီ လ မွာ အႏၵိယ နွင့္ ပါကစၥတန္ ကလည္း လြပ္လပ္ ေရး အတြက္ ေဆြးေနြး ေနဆဲ ျဖစ္ပါ တယ္။ ဒီအခ်ိန္ မွာ၊ ေမယုေဒသ လိုလဲ ေခါ္ဆိုျကတဲ့၊ ယခု ေခတ္ ဘူးသီးေတာင္-ေမာင္းေတာ ေဒသမွာ စစ္တေကာင္းေဒသမွ ေရြွ့ေျပာင္း ဘဂၤါလီ ၃ သိန္း ခန့္ ရွိေနခဲ့ ပါတယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္ ပိုင္း မွာ ပင္လွ်င္၊ ေမယုေဒသမွာ ၁၈၂၄ ခု ပထမ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ စစ္ပြဲ ျပီး ေနာက္ ပိုင္း၊ ပထမ ေရြွ့ ေျပာင္း ေနထိုင္ လာ သူမ်ား ဟာ၊ ေဆြစဥ္မ်ိုး ဆက္ အေျခခ် ေနထိုင္သူ အျဖစ္၊ အမ်ား အျပား ရွိေန ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၃၁ ခု ဗ်ိတိလွ် စစ္တမ္း အရ ေရြွ့ ေျပာင္း ေနထိုင္ သူ ၂၁၇-၈၀၁ (၂ သိန္းေက်ာ္) ခန့္ ရွိေနခဲ့ ေျကာင္း မွတ္တမ္း ေတြ့ရွိရပါတယ္။ ဒီ လူမ်ိုးစု မ်ားအေရး ကိစၥ အတြက္၊ ျမန္မာ နိင္ငံ ေတာ္ လြပ္လပ္ေရး ပိသုကာ ျကီး မ်ား ဟာ၊ သေဘာထား ျကီးဲျကီး၊ နိင္ငံေရး အေမွ်ာ္အျမင္ ရွိစြာ နဲ့ ကိုင္တြယ္ ခဲ့ ျက ေျကာင္း သိျမင္ နိင္ ပါတယ္။

ဆိုရရင္၊ ေအာင္ဆန္း-အက္တလီ စာခ်ုပ္ စာပိုဒ္ ၃။
Interim Legislature:
.....the Governor will nominate a Legislative Council of 100. It will be drawn from among those elected to the Constituent Assembly with the inclusion of a small number of persons to present the non-indigenous minorities.

ဒီစာပိုဒ္ အရ ၁၉၄၇ ခုနွစ္ ဧျပီလ မွာ ဖဆပလ အဖြဲ့မွ က်င္းပခဲ့ တဲ့ နိင္ငံလံုးဆိုင္ရာ တိုင္းျပုျပည္ျပု ေရြးေကာက္ပြဲ မွာ မပါဝင္ ခဲ့ တဲ့ အဗဒူလ္ ဂဖါး နွင့္ ဆူလတန္ အာမက္ နွစ္ဦး တို့ဟာ ေမယုေဒသ ကိုယ္စား ျပု ဖို့ အတြက္ ျမန္မာ ပါလီမန္ မွာ ပါဝင္ ခြင့္ ရခဲ့ တယ္ လို့ ယူဆနိင္ပါတယ္။ ဒီအေျကာင္း အေသးစိတ္ သိလိုသူမ်ား အထက္ပါ စာေရးသူ၏ စာတမ္း ပါ ။စာညြန္း ၆။ မွာ ေဖါ္ျပထား သည့္ က်မ္းကိုးစဥ္ အတိုင္း ဆက္လက္ ဖတ္ ရွု သြား နိင္ပါတယ္။

ရုိဟင္ဂ်ာ(ဘဂၤါလီ) တိုင္းရင္းသား ျဖစ္ နိင္-မျဖစ္နိင္ အျငင္းပြား မွု

ျမန္မာ အမ်ားစု လက္ခံထားခ်က္ ကေတာ့ ဘဂၤါလီ လူမ်ိုးမ်ား ဟာ တိုင္းရင္းသား မဟုတ္ပါ။ သို့ဆိုလ်ွင္၊ ဘဂၤါလီ လူမ်ိုးမ်ား ရခိုင္ေဒသ တြင္း ၁၈၂၄ ခု မတိုင္မီက ရွိခဲ့ သလား ဆို တဲ့ ေမးခြန္း ကိုေတာ့ အမ်ားစု ဂဃနဏ မေျဖနိင္ျကပါ။လြပ္လပ္ေရး မရမီကာလ မ်ား မွာ ေတာ့၊ ျမန္မာ တို့ ဒီ ကိစၥ နားလည္နိင္ မွု ဟာ သမိုင္း အေထာက္အထား မပါ၊ လူျကီးသူမ ေျပာစကား မ်ား အရ ပ်မ္းမ်ွ သိနိင္ ျကေလာက္ တယ္ လို့ ယူဆရပါ တယ္။ (စာေရးသူတို့ လက္ထက္ မွာေတာ့ အင္တာနက္ ရဲ့ ေက်းဇူး ေျကာင့္ Revd. Comstock ရဲ့ ၁၈၃၃-၄၄ ခုနွစ္ က သမိုင္း မွတ္တမ္း မ်ား အဆင္သင့္ ဖတ္ရွု နိင္ လာပါတယ္။ ဒီ ကိစၥ နဲ့ ပါတ္သက္လို့ ျမန္မာ အမ်ားစု လက္ခံထားခ်က္ ကို အျငင္း ပြားစရာ အေျကာင္း မရွိပါ။)

သို့ေသာ္၊ လြပ္လပ္ေရး ရခါစ အခ်ိန္၊ ရခိုင္ ေဒသအတြင္း ဘဂၤါလီ လူမ်ိုးမ်ား လူဝင္မွု အေနအထား ကို၊ လူျကီးသူမ ေျပာစကား မ်ား အရ သာမက၊ စာရင္းဇယား နွင့္ တကြ ေစ့ေစ့ စပ္စပ္ သိနိင္သူ တဦး ေတာ့ ရွိခဲ့ပါတယ္။ သူကေတာ့ ဦးတင္ထြဋ္ ျဖစ္ ပါတယ္ ။ ျမန္မာလူမ်ိုးထဲ မွာ ပထမဆံုး ICS အဆင့္ ရခဲ့သူ ျဖစ္ျပီး ၊ ျမန္မာ့ လြပ္လပ္ေရး အတြက္ အဂၤလိပ္ အစိုးရ ဝန္ထမ္း ဘဝမွ ကူးေျပာင္း ျပီး ဗိုလ္ခ်ုပ္ေအာင္ဆန္း နဲ့ တကြ ဖဆပလ အဖြဲ့ျကီး နွင့္ အတူ စြမ္းစြမ္း တမံ လုပ္ေဆာင္ နိင္ ခဲ့တဲ့ မ်ိုးခ်စ္ ပုဂိုလ္ တဦးပါ။ဗိုလ္ခ်ုပ္ တို့နဲ့ ၁၉၄၇ ခု၊ လန္ဒန္ျမို့ လြပ္လပ္ေရး ေဆြးေနြးမွု မွာ ျမန္မာ တို့ဖက္မွ ကိုယ္စားလွယ္ တဦး အျဖစ္ ပါဝင္ခဲ့ သူလည္းျဖစ္ ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ၁၉၃၉ ခုနွစ္ အႏၵိယ နိင္ငံသားမ်ား ျမန္မာနိင္ငံ သို့ ဝင္ေရာက္လာမွု ကို စစ္ေဆး တင္ျပထားတဲ့ Baxter Report လို့ အမ်ား သိျကတဲ့ စာေစာင္ျပုစုသူ တဦး မွာ အပါအဝင္ ျဖစ္ပါတယ္။ လြပ္လပ္ေရး ရျပီးေနာက္၊ နိင္ငံျခားေရးဝန္ျကီး အျဖစ္ အမွုထမ္း ခဲ့ျပီး၊ ၁၉၄၈ ခု စက္တင္ဘာ လမွာ အမည္မသိ မသမာ သူမ်ား လုပ္ျကံမွု ေျကာင့္ ေသဆံုးခဲ့ရပါတယ္။ ဒီ ဦးတင္ထြဋ္ ကို အာဇာဏီဗီမါန္ ထဲမွာပဲ ဗိုလ္ခ်ုပ္တို့နဲ့ အတူ ဂုဏ္ျပုျပီး ဂူသြင္း ထားရွိတယ္လို့ သိရပါတယ္။ ဒီ အေျကာင္း စာေရးသူ အခြင့္ျကံု ခိုက္၊ မွတ္မွတ္ရရ စက္တင္ဘာ လလည္း ျဖစ္ ေနတာေျကာင့္ ေဖါ္ျပလိုက္ ရပါတယ္။

လက္ရွိ white cards မ်ား မဲေပး နိင္ရန္ ကိစၥ

ေျပာရရင္ ေတာ့၊ ဒီ ရခိုင္ ေဒသအတြင္း ဘဂၤါလီ လူမ်ိုးမ်ား အေနအထား မွာ၊ ဗိုလ္ခ်ုပ္နွင့္ တကြ ၁၉၄၇ လြပ္လပ္ေရး ေဆြးေနြးပြဲ မွာ အဓိက ပါဝင္သူ အားလံုးေလာက္ နီးနီး၊ လြပ္လပ္ေရး ရျပီး ေနာက္ပိုင္း၊ ဆံုးပါး သြားျက ရွာပါတယ္။ သို့ ေသာ္လည္း ဝန္ျကီးခ်ုပ္ ဦးနု အေနနွင့္ ယင္း နိင္ငံေရး အေျခအေန တရပ္ ကို၊ ေျခရာလည္း ေပ်ာက္ ေရလည္း ေနာက္ မျဖစ္ေစရပဲ၊ ဆက္လက္ ထိမ္း သိမ္း ထားနိင္ ခဲ့ ပါတယ္။ ဒီ ကိစၥ ကို ပါကစၥတန္ နိင္ငံနွင့္ ၁၉၄၈-၁၉၆၀ ထိ ဆက္လက္ ညွိနိင္း ခဲ့ပံု ရပါတယ္။ ၁၉၅၈-၁၉၆၀ ဗိုလ္ခ်ုပ္ ေနဝင္း အိမ္ေစာင့္ အစိုး ရ လက္ထက္ မွာ ေတာ့၊ ပါကစၥတန္ သမတ Ayub Khan ရဲ့ ေမတၲာ ရပ္ခံခ်က္ အရ၊ ျမန္မာနိင္ငံ မွ ယင္းလူမ်ိုးစု ကို အျပီးအပိုင္ ေနထိုင္ခြင့္ ေပးခဲ့ နိင္ ေျကာင္း သာဓက မ်ားစြာ ေတြ့ရပါ တယ္။ ဒီအေျကာင္း ေတြကို၊ စာ ေရးသူ၏ အထက္ ပါစာတမ္း မွာ အဂၤလိပ္ လို ဖတ္ရွုနိင္ပါတယ္။

ရခိုင္၊ ျမန္မာ နွင့္ ဘဂၤါလီ-ရိုဟင္ဂ်ာ တို့ နိင္ငံေရး ေမာဟ တရားမ်ား

ဒီ ရခိုင္ ေဒသအတြင္း ဘဂၤါလီ လူမ်ိုးမ်ား အေနအထား ကို အမ်ား ျပည္သူနွင့္ တကြ၊ ယင္း လူမ်ိုးစု ကိုယ္တိုင္ မသိနိင္ ခဲ့ မွု ဟာ၊ ယခု ေနာက္ ပိုင္း ျပသနာ မ်ားစြာ ျကံု လာ ေစတာ ကို သတိျပုရ ပါမယ္။ ဥပမာ၊ ယခု ေလာေလာ ဆယ္ ပင္၊ ရခိုင္ အမ်ိုးသားေရး အစြန္း ေရာက္ သူမ်ား နွင့္ မဘသ တို့ ဟာ၊ ဒီ ရခိုင္ ေဒသအတြင္း ဘဂၤါလီ-ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ား ဟာ တဖက္ နိင္ငံ မွ ခိုးဝင္လာသူမ်ား ျဖစ္ ေျကာင္း မမွန္ ဝါဒျဖန့္ မွု ေတြ ရွိ ေနပါတယ္။ တဖက္ မွာ လည္း၊ ဘဂၤါလီ-ရိုဟင္ဂ်ာ အေရး လွုပ္ရွား သူမ်ား ကလည္း၊ မမွန္ သမိုင္း အေျခ ခံျပီး ယင္းတို့ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသားမ်ား ျဖစ္ေျကာင္း၊ နိင္ငံတကာ မွာ ဝါဒျဖန့္ မွု ေတြ ရွိပါ တယ္။ တဖန္ လက္ရွိ ျမန္မာ အစိုးရတြင္း စစ္တပ္ စစ္ဗိုလ္ မ်ား မွာလည္း၊ ဦးန-ဦးေနဝင္း တို့ ဆံုးပါး သြား တဲ့ ေနာက္ပိုင္း၊ ဒီ ကိစၥ သိမွီ နိင္သူ မ်ား မရွိျကေတာ့ပါ။ ဗိုလ္ခ်ုပ္ ေအာင္ျကီး၊ ဦးတင္ဦး တို့ လို အထက္တန္း အရာရွိမ်ား အဆင့္ ပင္ လ်ွင္ ဒီ ကိစၥ မ သိနိင္ ေလာက္ပါ။

ဒီလို နိင္ငံ ေရး ေမာဟ အေမွာင္ တရား တရပ္ျဖစ္ လာ ေစမွု ရဲ့ ဆိုးက်ိုး ကေတာ့၊ ဥပမာ ဗိုလ္ခ်ုပ္ ေစာေမာင္ လက္ ထက္ ၁၉၉၁ ခုနွစ္၊ ဘဂၤါလီ-ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ား နိင္ငံျခားသား အျဖစ္ သတ္မွတ္၊ အစုလိုက္ အျပံုလိုက္ ေမာင္း ထုတ္ ခဲ့တဲ့ ျဖစ္ ရပ္မ်ိုး ပါဘဲ။ တဖန္လည္း၊ ဘဂၤါလီ-ရိုဟင္ဂ်ာ တို့ အေနနဲ့ RSO, ARIF စသည့္ အျကမ္းဖက္ ေတာ္လွန္ လို မွု မ်ား ဟာလည္း ဒီ နိင္ငံ ေရး ေမာဟ အေမွာင္ တရား ရဲ့ ဆိုးကိ်ုး တရပ္ သာ ျဖစ္ပါ တယ္။ ေနာက္ တဖန္လည္း၊ ယခု လက္ရွိ ပါလီမန္ မွာ ရခိုင္ အစြန္း ေရာက္ မ်ား က ဒီ ဘဂၤါလီ-ရိုဟင္ဂ်ာ white card မ်ား မဲေပး မွု ကို ရုပ္သိမ္း နိင္ ေစ ခဲ့တာ ဟာလည္း၊ ယင္း မသိ နားမလည္ နိင္မွု ရဲ့ အက်ိုး ဆက္မ်ားသာ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္ဆိုရင္ ၄င္း ဘဂၤါလီ-ရိုဟင္ဂ်ာ white card မ်ား ဟာ၊ ၁၉၆၀ ခုနွစ္ ကတည္း က၊ ျမန္မာ အစိုး ရ မွ တရားဝင္ ေနထိုင္ ခြင့္ ေပး ထား ခဲ့ ေျကာင္း၊ ယင္း တို့ ၂၀၀၈ အေျခခံ ဖြဲ့ စည္းပံု နွင့္ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ ပြဲ တြင္ ပါဝင္ မဲေပး နိင္မွု မ်ား ဟာ၊ နိင္ငံ ေတာ္ စည္းမ်ဥ္း ေဘာင္ တရပ္ အတြင္း မွာသာ ျဖစ္ ေျကာင္း သိသာနိင္ ပါ တယ္။

အမွန္တရား ေလးစား လက္ကိုင္ ထားျက ရန္

ဒီအခ်ိန္ မွာေတာ့၊ ဘဂၤါလီ-ရိုဟင္ဂ်ာ သမိုင္းေရး ကိစၥ ဟာ ရုပ္လံုး ေပါ္လာခဲ့ ျပီ ျဖစ္တဲ့ အတြက္၊ အားလံုး အခက္ အခဲေတြ ကို ျငိမ္း ခ်မ္း တဲ့ နည္း စနစ္ မ်ားအရ သာ ေျဖ ရွင္း ျကဖို့ တိုက္တြန္း လိုက္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာနိင္ငံ တြင္း နိင္ငံေရး ေလ့လာသူမ်ား၊ NLD နဲ့ USDP အပါအဝင္ လူထုလူတန္းစား အဖြဲ့ အစည္းမ်ား၊ ဒီ ကိစၥ ကို လူထု လက္ ေရာက္ ဆက္လက္ ပညာေပး ျဖန့္ ေဝေပးျကပါ။ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရ မွာ လည္း၊ ဒီ ကိစၥ ျပည္သူလူထု နားလည္ လာေအာင္ ပညာ ေပးဖို့ အထူး တာဝန္ တရပ္ ရွိေနပါတယ္။ အထူး သျဖင့္ ကေတာ့ ျမန္မာ အစိုးရ အေနနွင့္ ဒီ white card မ်ား မဲေပး ခြင့္ ကို ျပန္လည္ ေပးအပ္ ရန္ အခ်ိန္ တန္ ျပီ ျဖစ္ပါ ေျကာင္း၊ ေလးစားစြာ တင္ျပ လိုက္ပါတယ္။

ဦးေနဦး။ ဆစ္ဒနီျမို့။

ပထမပိုင္း။ https://www.facebook.com/netipr.netipr/posts/1600701276867275